1. Amaç ve Yöntem

Kredi değerliliğinin derecelendirilmesi ve tahvil derecelendirmesi, firmaların kullanacağı krediyi geriye ödeyebilme gücünü, işletmelerin risk durumlarını, ödeyebilirliklerinin belirlenmesini veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanamama risklerinin tarafsız, adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması işlemidir.

Derecelendirme, piyasa oyuncularına yol gösteren önemli bir araçtır. Yatırımcılar derecelendirme şirketlerince oluşturulan risk kategorilerine göre yatırımlarını yönlendirmektedirler.

Derecelendirme sonuçlarının sınıflandırılması genellikle uluslar arası bilinirlikleri olan sonuç sembollerine dönüştürüldüğünden ülkeler arasında uygulama birliği de bulunmaktadır. Kobirate derecelendirme sonuç sembolleri de bu ilkeye uygun hazırlanmıştır. Kobirate Uluslar arası Kredi Derecelendirme ve Kurumsal Yönetim Hizmetleri A.Ş.’nin Kredi değerliliğinin derecelendirilmesi ve Tahvil Derecelendirme metodolojileri niteliksel ve niceliksel faktörlerden oluşmaktadır.

Kobirate tarafından oluşturulan notlar, şirketin bugünkü mali gücünü yansıttığı gibi firmanın mali gücünün ileride ne yönde değişebileceği konusunda da öngörüde bulunur. Tahvil derecelendirilmesi ile bir firmanın yükümlülüklerini yerine getirebilme kabiliyetini ve borçlarını zamanında ve tam olarak geri ödeyebilme gücünü ölçen bir değerlendirmedir.

Derecelendirme ile, borçlunun (örneğin tahvil ihraç eden kuruluşun) veya belirli bir borçlanma aracının (örneğin tahvilin) genel olarak ne kadar güvenilir olduğunun belirlenmesi amaçlanır.

Bir firmanın belirli bir anlaşma çerçevesinde taahhüt ettiği anapara ve faizleri ödeyebilmesi, firmanın istikrarlı olarak mal veya hizmet üretimini sürdürmesine ve gerekli nakit akımlarını yaratacak istikrarlı mali yapıda kalmasına bağlıdır.

Bu nedenle, bir firmanın ihraç ettiği tahvilin değerlendirilmesi yapılırken nakit giriş hacminin ve nakit hareketlerinin düzenliliğinin, vadesi gelen anapara ve faiz ödemeleri ile ne kadar uyumlu olduğu, ihraç ettiği tahvilin derecelendirmesinin en önemli unsurlarından birisidir.

2. İhraçların ve İhraççıların Derecelendirilmesi

Tahvil derecelendirme hizmetinin başlayabilmesi için Tahvil Derecelendirme Hizmet Sözleşmesi’nin imzalanması gerekmektedir.

İhraççı kavramı, anonim ortaklıklar, mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınanlar dahil kamu iktisadi teşebbüsleri, mahalli idareler ile bu idarelerle ilgili özel mevzuat uyarınca faaliyet gösteren kuruluş, idare ve işletmeleri, tanımlamaktadır.

İhraç kavramı, tahvillerin ihraççılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya edilmeksizin satışını ifade eder.

Uluslararası uygulamada tahvil derecelendirme sisteminde belirgin bir şekilde ayrıştırılmış iki ayrı işlem boyutun bulunması gerekmektedir.

Bunlardan birincisi, borç ihraç eden şirketin temerrüde düşme riskinin belirlendiği kurumsal kredi derecelendirmesi, ikincisi, ihraç edilen menkul değerlerin ihraç koşullarındaki yatırımcıların zarara uğramalarına neden olabilecek özel risk faktörlerinin tespit edilip değerlendirilmesi işlemleridir.

Kobirate’in metodolojisi bu iki boyutun bütün temel risk faktörlerini dikkate alacak şekilde sistematik olarak hazırlanmıştır.

Borçlananın riski kurumsal kredi derecelendirme metodolojisi kullanılarak ölçülür. Şayet ihraç edilen tahvil, vade ve faiz dışında hiçbir özelliğe tabi değilse, doğal olarak ihraç eden kuruluşun derecelendirme notunu taşıması gerekir.

Kobirate Uluslar arası Kredi Derecelendirme ve Kurumsal Yönetim Hizmetleri A.Ş.’nin Kredi değerliliğinin derecelendirilmesinde;

Bağımsız denetim kuruluşlarınca veya 3568 sayılı kanuna göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları tarafından Türkiye Muhasebe Standartları kurulunca belirlenmiş muhasebe ilkelerine uygunluğu onaylanmış bulunan asgari üç-beş yıllık tarihsel faaliyetleri ve bu süreye tekabül eden finansal ve finansal olmayan veriler ve bu verilere ilişkin belgeler yapılacak analizin temelini oluşturmaktadır.

1. Tahvil derecelendirilmesinde Kobirate Uluslar arası Kredi Derecelendirme ve Kurumsal Yönetim Hizmetleri A.Ş’nin Kurumsal Kredi Derecelendirme not tanımları ve matematiksel skor aralıkları kullanılmaktadır.
2. Tahvil derecelendirmesi Kobirate kurumsal kredi derecelendirme esas ve ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirilmektedir.
3. Tahvil derecelendirmesinde Kobirate kurumsal kredi derecelendirme süreç ve aşamaları aynı şekilde uygulanmaktadır.
4. Tahvil derecelendirme sürecinde Kobirate’nin kurumsal kredi derecelendirme sürecinde talep ettiği belge ve bilgiler talep edilmekte bu belge ve bilgiler listeleri tahvil derecelendirmesi hizmeti alacak olan firmalara internet ortamında gönderilmekte veri transferleri için alt yapıları uygun olmayan firmalara basılı soru setleri şeklinde gönderilmektedir.
5. Tahvil derecelendirme sürecinin başlangıcından öncesi ve sonrası dönemlerde, derecelendirme sürecinde derecelendirme hizmeti alan firmanın muhasebe politikaları ve bunlara ait usuller incelenip, bu usul ve uygulamaların şirket performansına etkileri ve şirket performansını ne ölçüde yansıttığı değerlendirilmektedir.

Firma verilerinin sektör ve diğer firmalarla sağlıklı karşılaştırmasının yapılabilmesini sağlamak amacıyla aşağıda belirtilen konularda gerekli düzenlemeler yapılarak veya farklılıklar gözetilerek verilerin kantitatif analiz için uygun hale gelmesi sağlanmaktadır.

1. Konsolidasyon esasları,
2. Stok değerleme yöntemi,
3. Sabit kıymetlerin değerlemesi ve amortisman yöntemleri,
4. Gelir ve giderler kalemlerinin kabulleri,
5. Kasa ve yatırımların değerlemesi,
6. Alacak kalemlerinin provizyonu ve değerlemesi,
7. Maddi olmayan duran varlıkların değerlemesi ve yöntemi,
8. Emeklilik ve kıdem tazminatı yükümlülükleri,
9. Varsa diğer ve arızi yükümlülükler,

Kobirate tarafından verilecek olan kurumsal kredi derecelendirme ve tahvil derecelendirme notları, Kobirate derecelendirme uzmanlarının yapmış olduğu çalışmalar ve öneriler sonucunda Kobirate Kredi Derecelendirme Komitesi tarafından sonuçlandırılır. Kredi Derecelendirme Komitesi’nin yapısı ve nitelikleri düzenleyici kuruluşlara bildirilmiştir.

Kobirate’de oluşturulan kurumsal kredi derecelendirme sistemi, derecelendirme uzmanı tarafından hazırlanan çalışma notları, ekleri, kurumlardan temin edilen bilgiler, derecelendirme uzmanının önerilerini içeren rapor ve Kobirate Kredi Derecelendirme Komitesi onaylı nihai raporu dijital ortamda sistemde arşivlenip düzenleyici kuruluşların öngördüğü süreler için saklanır.

Tahvil başka bir kuruluşun garantisi ile ihraç edilmiş ise garantör kuruluşun derecelendirme notu dikkate alınmalıdır. Burada vade önem kazanmaktadır. Şirketin derecelendirme notunun vadesi ile ihraç edilen tahvilin vadelerinin birbirleri ile uyumlu olması gerekmektedir.

Tahvil derecelendirme metodolojisinde ihraççı şirketin kurumsal kredi derecelendirmesi ve bu derecelendirmenin sonucunun yanında 3 ana başlıkta incelenen ihraç edilen tahvilin özellikleri değerlendirme kapsamına ilave edilir.

Bunlar;

1. Geri ödemede öncelik hakkı bulunup bulunmadığı,
2. Teminatların sağlamlığı,
3. Sözleşme hükümlerinin getirdiği güvencelerdir.