1.GENEL BİLGİLER

Proje finansmanı bir yatırım projesinin; projeyi gerçekleştirecek ortakların kredibilitesini, üretilecek ürün/verilecek hizmetin ait olduğu sektördeki beklenen gelişmeleri, üretilecek ürünün/verilecek hizmetin alıcılarını, üretim/hizmet tesisini fiziki olarak tamamlamayı taahhüt eden firma veya firmaların referanslarını, mevcut ve gelecekte değişiklikleri öngörülen hukuki çerçeve gibi unsurları dikkate alınarak proje analizinin yapılması ve projenin tamamlanabilmesi için orta veya uzun vadeli finansmanın sağlanmasıdır.

Proje finansmanı bir şirketin genel kredi gereksinimi değil bu şirkete ait yatırım projesinden doğacak nakit akımlarına odaklanan bir finansman metodudur.

Proje finansmanı düzenleyici kuruluşlar veya yönetim, özel ve kamu sektörüne ait yatırımcılar, işletmeciler kredi veren kuruluşlar dahil olmak üzere çeşitli taraflar arasında yapılan sözleşmeler ve anlaşmalar grubunu içermektedir.

Proje finansmanında kredi riski üç ana kategoride gruplandırılabilir.

- Politik Riskler
- Ticari Riskler / Proje Riskleri
- Finansal Riskler

Proje finansmanının derecelendirilmesi işlemi yukarıda belirtilen risk kategorilerinin bileşenlerinin sistematik olarak değerlendirilmesi sonucu risk alan grupların hangi riskleri azaltabileceklerini ve yapılacak olan projenin risk derecelendirilmesi amaçlamaktadır.

Proje finans derecelendirme süreci Kobirate tarafından kamuoyu ile paylaşılan kurumsal kredi derecelendirme ilke ve esasları doğrultusunda yapılmaktadır.

PROJE FİNANS DERECELENDİRME SÜRECİNDE İSTENİLEN BELGE VE BİLGİLER

1. Projenin Tanımı ve Kapsamı
2. Pazar Araştırmaları
3. Hammadde Değerlendirmeleri,
4. Yer Seçimi ve Çevresel Etkenler
5. Kapasite Seçimi Teknoloji Seçimi ve Mühendislik Hizmetleri
6. İşletme Organizasyonu ve İnsan Kaynakları
7. Proje Finansmanı ve Finansal Analiz,

Proje finans derecelendirme sürecinde yukarıda başlıkları verilen konularla ilgili olarak derecelendirme süreci öncesi firmalardan yapılan proje bağlı olarak belge ve bilgi talep edilir.

PERFECTRATE programına derecelendirme hizmet sözleşmesi imzalanmış firmaya özel şifreleme sistemi ile ulaşım sağlanmaktadır. Internet ortamından PERFECTRATE sistemi aracılığı ile gönderilen ve firmalardan istenilen bilgi ve belgelerin firmaca nasıl gönderileceği Kobirate tarafından belirlenmektedir.

Firmalara Kobirate’çe PERFECTRATE sistemine giriş olanağı tanıyan şifreleme sistemi ile firmaların yukarıda belirtilen belge ve bilgi soru setini tamamının yanıtlaması sağlanır.

Bilgi ve belge setlerinin yanıtlama süreleri ile ilgili olarak tarafların hak ve yükümlülükleri, yapılan sözleşmelerde açıkça belirlenmiştir. Teknik altyapıları Internet ortamında veri göndermeye elverişli olmayan firmalar için basılı soru setleri şeklinde hazırlanan belge ve bilgi setlerinin yanıtlanması ve Kobirate’e gönderilmesi gerekmektedir.

Kobirate tarafından proje finans derecelendirme sürecinin uygulanmasında, kamuya açıklamış olduğu kurumsal kredi derecelendirme süreçleri uygulanmaktadır.

KOBİRATE METODOLOJİ PROFİLİ

Kobirate Rate Metodoloji Profili; İncelenen her bir borçlu ve işlem risk faktörünün belirli bir derecelendirme sürecinde materyal puanlamasını sağlayan ve “sonuç derecelendirmeyi” sağlamak için derecelendirme uzmanına ve kredi derecelendirme komitesine, belirlenen tüm puanların tanımlanmasını ve toplanmasını otomatikleştiren modele yardımcı olan önemli bir metodolojik unsurdur.

Proje finans derecelendirme sürecinde Kobirate tarafından kamuoyuna açıklanmış kurumsal kredi derecelendirme not tanımları ve matematiksel skor aralıkları kullanılmaktadır.

DERECELENDİRME SÜRECİNDE MUHASEBE STANDARTLARI

Kobirate kurumsal kredi derecelendirilmesi metodolojisinde derecelendirilecek kurumun Bağımsız denetim kuruluşlarınca veya 3568 sayılı kanuna göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları tarafından Türkiye Muhasebe Standartları kurulunca belirlenmiş ve uygunluğu onaylanmış son üç- beş yıllık finansal tablolar esas alınır. Faaliyet geçmişi bu sürenin altında olan kurumlar bu durum göz önünde bulundurularak derecelendirme sonuçlandırılır.

PROJENİN TANIMI VE KAPSAMI

Bu bölümde projenin hedefleri ortaya konulur. Hangi mal ve/veya hizmetlerin üretileceği, bunların cinsleri ve miktarı, hangi kuruluş tarafından gerçekleştirileceği, projenin ne zaman hizmete gireceği ayrıntılı olarak açıklanır.

PİYASA ARAŞTIRMASI

Piyasa araştırması temel olarak iç ve dış piyasalarda bir ürüne (hizmete) olan talebi, bu talebin bileşimini ve projenin ekonomik ömrü boyunca bu konudaki muhtemel değişimi belirleme çabasıdır.

HAMMADDE ETÜDÜ

Bu bölümde, tesisin kullanacağı hammadde ve yardımcı girdiler irdelenir. Hammadde ve yardımcı girdilerin seçiminin başlıca dayanakları talep analizi, teknoloji seçimi, üretim programı ve bunlardan türetilen tesis kapasitesidir. Hammaddeler kendi içinde işlenmiş veya yarı işlenmiş, işlenmiş endüstriyel malzemeler ve bileşenleri gibi gruplara ayrılmaktadır.

YER SEÇİMİ

Kuruluş bölgesi ve yeri seçimi bir projenin en stratejik kararlarından biridir. Kuruluş yeri seçimi sadece ticari açıdan önemli olmakla kalmamakta; gelir dağılımı, bölgesel gelişmişlik farklarını etkileme, birbirleri ile ilişkili firmaların aynı mekânda toplanması sonucunda oluşacak dışsallıklar, çevresel faktörler ile teşvik tedbirlerinden faydalanabilme gibi boyutları içermektedir.

KAPASİTE SEÇİMİ

Kapasite seçimi gerek firma gerekse ulusal ekonomi açısından önem taşıyan bir konu olup, özellikle optimum kapasitenin belirlenmesi ve ölçek ekonomilerinden yararlanacak şekilde bir proje hazırlanması önemli bir konudur.

TEKNOLOJİ SEÇİMİ VE MÜHENDİSLİK

Alternatif teknolojilerin değerlendirilmesi ve en uygun olanının seçilmesi, teknolojik bilgi ihtiyacının, ne şekilde sağlanacağının ve maliyetinin belirlenmesi, yerleşme planının ve temel mühendislik tasarımlarının yapılması, makine ve donanımın seçimi ve maliyetlerinin belirlenmesi işlemlerini kapsamaktadır.

İŞLETME ORGANİZASYONU VE İNSAN KAYNAKLARI

Kurulacak şirketin veya işletmenin büyüklüğüne göre değişen sayılarda organizasyon birimi ve bunların gerektirdiği işgücü ile diğer gider kalemleri genel giderleri oluşturur. Örgüt planlaması sonucunda genel giderlerin hesaplanması gerçekleştirilir. Genel giderler ise proje karlılığını belirlemede temel unsurlardan biridir.

YATIRIM TUTARININ HESAPLANMASI

Yatırım tutarının hesaplanması üç bakımdan son derece önemlidir:

1. Gerekli harcama miktarı belirlenerek öz kaynak ve öz kaynak dışında ihtiyaç duyulacak kredi miktarı tespit edilir.
2. Toplam yatırım tutarının büyük bölümünü oluşturan sabit sermaye yatırımları tutarının belirlenmesi yoluyla amortisman miktarının saptanması mümkün hale gelir.
3. Ayrıca çeşitli hükümet teşviklerinden yararlanabilmek için de bu hesaplamanın yapılması zorunluluğu vardır.

İŞLETME DÖNEMİ GİDER VE GELİRLERİ

Bu bölümde, proje gerçekleştirilip tesis mal ya da hizmet üretmeye başladıktan sonra işletme dönemi boyunca kullanılan girdiler ve üretilen çıktılar, birim maliyetler, satış fiyatları, kar marjları, yıllık gelirler ve kar-zarar üzerinde durulmaktadır

PROJENİN FİNANSMANI VE FİNANSAL ANALİZ

Hem finansman ihtiyacının belirlenerek finansal planlamanın yapılabilmesi, hem de finansal analiz için hazırlanması gereken finansman tabloları; finansal nakit akım tablosu (ya da finansman ihtiyacı ve kaynakları tablosu), net gelir-gider tablosu ve proforma bilançodan oluşmaktadır. >

Proje finansmanı planlanırken öncelikle ele alınması gereken konulardan biri öz kaynak/borç dengesinin kurulmasıdır. Borçlanma imkânları ise uzun vadeli ve kısa vadeli olmak üzere iki kalemde değerlendirilmelidir. Sanayi projelerinde genellikle ilk yatırım maliyetleri öz kaynak ve uzun vadeli ticari banka kredileri kullanılmak suretiyle karşılanmaktadır. Ancak, öz kaynak ve ticari banka kredisi dışında da birçok finansman alternatifi bulunmaktadır. >

PROJE FİNANSMANI DERECELENDİRME PROFİLİ

Proje finansmanlarında beli başlı kredi riskleri üç ana kategoride gruplandırılır.

1. Politik Riskler
   
   Politik riskler dar anlamda yönetim kaynaklarından çıkan proje finansmanı riskleri olarak tanımlanabilir.
   
   Politik risklerin analizi aynı zamanda genel olarak ekonomik gidiş ve beklentilerin yatırım faaliyeti için uygun olup olmadığının ve ekonomik ve politik sistemin gelişim düzeyinin ve ülkenin makroekonomik performansının göz önünde bulundurulmasını da içermektedir
   
   Yasal riskler ve düzenleyici riskler olarak iki alt bölüm başlığında incelenirler
    
   1. Yasal Riskler
      
      Yasal risklerin analizi hukuk devleti ilkesini göz önüne alarak, yapılacak yatırımlarda yasal düzenlemelerin proje ile birlikte değerlendirmeleri yapılmaktadır.
   2. Düzenleyici Riskler Düzenleyici riskler; vergi kanunları ve vergilendirmede yapılacak değişiklikler veya vergi oranlarında yapılan değişikliklerle yatırımın maliyetinde olası artışları ve ya mevcut hükümlerin uygulanmasında karşılaşılan eksiklikleri, rekabet koşullarında olası düzenlemeler, yeni lisanslarda olası kısıtlamalar, gerekli izinleri almada olası zorluklar, çevresel etki standartlardaki düzenlemeler ve çevresel düzenlemelerde yapılacak olası değişikliklerdeki belirsizlikleri içermektedir.
2. Ticari Riskler /Proje Riskleri
   
   Ticari riskler veya proje riskleri bir projenin ekonomik ve finansal kapasitesi ile ilgilenir ve bundan dolayı talep ve arz riskleri, olası felaketlerden doğan zararları,
   
   Projenin tamamlanma riskini, üçüncü şahıslarla yapılmış olan sözleşmelerin işletimsel risklerini, Bir projenin finansmanı bağlamında öz sermaye yatırımcısı veya teşvikçisi olarak tanımlanan sponsor firmanın risklerini, içermektedir.
   
   Ticari ve proje riskleri dört alt başlık altında değerlendirmeye alınır.
    
   1. Bitirme ve İnşaat Riskleri
   2. Sponsor Riskleri
   3. İşletimsel Riskler ve Tedarik (arz) Riskleri
   4. Talep/İmtiyaz/Alım Riskleri
3. Finansal riskler
   
   Finansal risk analizi iki alt başlık altında değerlendirilmektedir.
    
   1. Finansal Riskler
      
      Projeler gelir ve gider kalemlerinde birçok finansal riske karşı koyabilme niteliğine sahip olmalıdır.
   2. Stress Testleri
      
      Proje finansmanında diğer önemli konulardan biriside projenin sürekli ve ciddi bir şekilde stresli ekonomik ve sektörel koşullar altında finansal yükümlülüklerini karşılayabilme olasılıklarının değerlendirilmesidir.
      
      Stress testlerinin döviz riskine, faiz riskine, maliyet riskine ve ekonomik ve sektörel koşullarda meydana gelen değişikliklere göre değerlendirmeleri yapılarak projenin zayıf yönlerinin bulunması sağlanmaktadır.